Sau hai năm làm trong ngành dược, anh Minh (Hà Nội) chuyển qua vận hành webiste thiết kế áo thun cho thị trường nước ngoài, thu về tiền tỷ mỗi năm. Những người đi trước anh thậm chí thu nhập “khủng” nên sở hữu nhà tầng, xe hơi sau vài năm theo đuổi công việc tự do này.

Cộng đồng gọi những người như anh Minh là dân MMO (Make Money Online) – kiếm tiền nhờ Internet, không cần đi làm thuê, chủ động về mặt thời gian và không giới hạn thu nhập. Dân MMO có thể kiếm tiền nhờ bán hàng qua mạng hay thu tiền từ quảng cáo, hoặc sản xuất kinh doanh phần mềm…

Tháng 6/2020, qua rà soát của Cục Thuế Hà Nội, riêng hoạt động kinh doanh phần mềm, xây dựng cung cấp các trò chơi trên mạng xác định có hơn 1.100 cá nhân trên địa bàn tham gia. Theo đó, nhóm này có tổng doanh thu trong 3 năm (2017-2019) lên tới 4.800 tỷ đồng, riêng một người có thu nhập lên tới 140 tỷ đồng từ các nhà mạng.

Phổ biến hơn trong giới MMO là những người bán hàng qua Facebook hay các sàn thương mại điện tử cũng đang “ăn nên làm ra” nhờ xu hướng mua hàng trực tuyến ngày một phát triển. Gây chú ý mới đây là trường hợp một tổng kho bán hàng lậu qua livestream bị quản lý thị trường phát hiện, có doanh thu hai năm nay lên tới 650 tỷ đồng…Ngoài ra, rất nhiều nghệ sỹ, người nổi tiếng cũng đua nhau bán hàng qua mạng và theo giới thạo tin, doanh thu của họ có thể lên tới hàng tỷ đồng mỗi năm…

Trái với xu hướng cũng như doanh thu kinh doanh online ngày càng tăng cao, việc thu thuế các hoạt động này lại không hề dễ dàng dù quy định luật đã có. Theo quy định tại Thông tư 92 của Bộ Tài chính, những cá nhân kinh doanh có doanh thu từ 100 triệu đồng một năm trở lên phải nộp thuế giá trị gia tăng và thuế thu nhập cá nhân. Tuy nhiên, bài toán thu thuế với giới MMO vẫn gặp khó khăn khi họ chưa chủ động kê khai với cơ quan thuế.

Như các trường hợp thu nhập khủng của cá nhân có doanh thu 140 tỷ đồng từ các nhà mạng kể trên, hay cá nhân ở Hà Nội thu hơn 40 tỷ đồng từ Google mới đây… chỉ đến khi bị cơ quan chức năng phát hiện thì họ mới đóng tiền truy thu một vài tỷ đồng.

Tương tự, tổng kho bán hàng lậu có doanh thu 650 tỷ đồng kể trên, lúc phát hiện cũng chưa hề đóng một đồng thuế nào….Ngoài ra, rất nhiều trường hợp bán hàng online hiện nay có doanh thu khủng nhưng cũng không tự giác kê khai nộp thuế.

Luật quản lý thuế mới có hiệu lực từ tháng 7 năm nay có thể sẽ “mở đường” cho cơ quan thuế trong việc truy tìm người có thu nhập từ kênh online, khi quy định các ngân hàng thương mại bắt buộc cung cấp dữ liệu cho ngành thuế nếu có yêu cầu.

Ông Vũ Mạnh Cường, Vụ trưởng Vụ thanh tra kiểm tra (Tổng cục Thuế) cho biết, cơ quan thuế đã yêu cầu 45 ngân hàng thương mại cung cấp thông tin để ngành có dữ liệu quản lý.

“Khi đã có dữ liệu từ ngân hàng, người cần đóng thuế không thể ‘trốn’ mãi được và sớm hay muộn đều phải đóng”, ông nói.

Cơ quan thuế hiện nay đang truy dữ liệu và xác minh từ những người có thu nhập cao đến thấp. Cá nhân không chủ động kê khai phải gánh tiền chậm nộp thuế với lãi suất 0,03% một ngày – nên thậm chí tiền chậm nộp còn cao hơn tiền thuế gốc ban đầu.

Theo dữ liệu các ngân hàng cung cấp, chỉ riêng tại Hà Nội đến nay có hơn 18.300 tổ chức, cá nhân có hoạt động bán hàng online với tổng thu nhập hơn 1.460 tỷ đồng từ Google, Facebook, Youtube… Qua đó, cơ quan thuế đã hướng dẫn các tổ chức, cá nhân, kê khai nộp thuế và truy thu gần 14 tỷ đồng.

Với hoạt động cho thuê nhà qua các ứng dụng như Booking, Agoda, Airbnb, cơ quan thuế xác định các tổ chức, cá nhân đạt doanh thu hơn 5.000 tỷ đồng trong 8 tháng đầu năm nay. Nhờ đó, đơn vị này cũng thu thuế được 93 tỷ đồng.

Vụ thanh tra cũng cho biết, mới đây, cơ quan thanh tra giám sát ngân hàng – Ngân hàng Nhà nước đã chỉ ra 23 trường hợp có hiện tượng khách hàng cá nhân chuyển tiền về với nội dung thanh toán tiền chạy quảng cáo, nhận tiền thay cho nhiều cá nhân khác từ Google, Facebook, Youtube…, hoặc có nội dung không rõ ràng.

Vụ Thanh tra hôm 28/9 đã trình Tổng cục thuế ban hành công văn mật – gửi một số Cục thuế địa phương về việc xử lý thông tin những giao dịch qua ngân hàng có dấu hiệu đáng ngờ này. Theo đó, Tổng cục thuế đã đề nghị các cục thuế lập danh sách cụ thể các mã số thuế cá nhân để đối chiều, rà soát, xác minh thông tin xử lý theo đúng quy định.

Bên cạnh đó, việc kết hợp với dữ liệu dân cư (dự kiến hoàn thành vào tháng 7 năm tới) cũng sẽ là một bước tiến giúp ngành thuế dễ dàng trong việc xác minh những cá nhân có thu nhập phải đóng thuế hơn trước.

Ông Cường khẳng định, dữ liệu lưu trữ ở ngân hàng sẽ bị rà soát để tính và truy thu thuế, cơ quan thuế đã có quy chế với cơ quan thanh tra giám sát ngân hàng. Vì thế, người có doanh thu năm trên 100 triệu đồng nên chủ động kê khai để tránh tình trạng đến khi cơ quan thuế phát hiện, sẽ phải gánh thêm tiền chậm nộp thuế.

Tuy nhiên, giới chuyên gia vẫn lo ngại việc thu thuế những đối tượng bán hàng online khó khả thi, nhất là khi người tiêu dùng vẫn chuộng giao dịch, mua bán bằng tiền mặt.

Quỳnh Trang